Γράφει ο: Robert N. Jamison, Ph.D.
Ο πόνος είναι μια περίπλοκη κατάσταση. Είναι πολλά περισσότερο από μια αρχική ασθένεια ή βλάβη που προκάλεσε την επώδυνη κατάσταση. Στο παρελθόν οι άνθρωποι πιστεύανε ότι τα σήματα του πόνου ταξιδεύουν σε μια μόνο κατεύθυνση, από το σημείο της βλάβης προς τον εγκέφαλο. Σήμερα οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι ο εγκέφαλος έχει τη δυνατότητα να λειτουργεί σαν «πύλη» ελέγχοντας ο ίδιος, τα μηνύματα που προσλαμβάνει και αποστέλλει. Αυτό αποκαλείται η θεωρία της «πύλης ελέγχου του πόνου». το σημαντικό σε αυτή τη θεωρία είναι ότι οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο εγκέφαλος μπορεί να στέλνει με τις κατιούσες οδούς πόνου, μηνύματα αναστολής των επώδυνων σημάτων σε διάφορα μέρη του σώματος.
Ένα καλό παράδειγμα από την πραγματικότητα είναι όταν ένας αθλητής τραυματίζεται στο μέσο ενός πολύ σημαντικού αγώνα, αγνοεί ή και δεν αντιλαμβάνεται καθόλου το γεγονός, ότι του συνέβη ένας σοβαρός τραυματισμός. Μόνον μετά από το τέλος του παιχνιδιού ανακαλύπτει ο ίδιος και η ιατρική ομάδα πόσο επώδυνος ήταν και είναι ο τραυματισμός του συνέβη. Αυτό το παράδειγμα βοηθάει να καταλάβουμε γιατί αρκετοί άνθρωποι βιώνουν λιγότερο πόνο όταν είναι απορροφημένοι από άλλα γεγονότα και δραστηριότητες στη διάρκεια της ημέρας αλλά αντιλαμβάνονται τον πόνο του στη διάρκεια της νύχτας όταν σταματάει η δραστηριότητά τους.
Υπάρχουν φυσικοί, συναισθηματικοί και ψυχικοί παράγοντες οι οποίοι μπορούν να κλείσουν την« Πύλη» και να μειώσουν τον πόνο.
Φυσικοί παράγοντες
• Φάρμακα
• Χειρουργική επέμβαση
• Θερμά επιθέματα, μάλαξη, βελονισμός
• Μυϊκή χάλαση
Συναισθηματικοί παράγοντες
• Η προσωπική αισιοδοξία ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα
• Η κοινωνική βοήθεια από την οικογένεια, τους φίλους, τους συνεργάτες και τους λειτουργούς υγείας
• Μια υγιής πνευματική διάθεση
• Χαμηλά επίπεδα άγχους
• Έλεγχος καταθλιπτικών συναισθημάτων
Ψυχικοί παράγοντες
• Αναψυχή
• Χιούμορ
• Ενεργής παρά παθητική διαχείριση των καταστάσεων
• Αισθήματα δυνατότητας ελέγχου και κυριαρχίας επί του πόνου
Ο πόνος είναι μια προσωπική εμπειρία. Όσο περισσότερο μπορείς να αναγνωρίσεις τους ειδικού παράγοντες που επηρεάζουν τον πόνο σου, τόσο καλύτερα θα νιώσεις σχετικά με τη δυνατότητά σου να τον διαχειριστείς.
Ακόμη και αν ο πόνος σου προκλήθηκε εξ αιτίας μια ασθένειας ή ενός ατυχήματος, όσο περνάει ο χρόνος, άλλοι παράγοντες συμμετέχουν στο παιχνίδι. Αυτοί είναι η προσωπικότητά σου, οι πεποιθήσεις σου για το χρόνιο πόνο, τα μελλοντικά σου σχέδια, ο κόσμος γύρω σου, η ύπαρξη πολλής ή λίγης υποστήριξης από οικογένεια και φίλους και τα αισθήματα άγχους και κατάθλιψης. Όλα μπορεί να επηρεάσουν την εμπειρία του πόνου σου.
Κάποτε οι άνθρωποι πίστευαν ότι ο πόνος είναι οργανικός ή ψυχικός. Σήμερα οι περισσότεροι συμφωνούν ότι ο πόνος δεν είναι αποτέλεσμα μόνο ψυχολογικών ή μόνον οργανικών παραγόντων. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει τρόπος να μετρήσεις αντικειμενικά τον πόνο, εξ ορισμού πόνος είναι αυτό που οι πάσχοντες λένε ότι είναι. Ο πόνος είναι μια αισθητική και συναισθηματική εμπειρία.
Επειδή ο πόνος μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη ζωή σου, ασθενείς με χρόνιο πόνο αναφέρουν προβλήματα ύπνου, εργασίας, κοινωνικών δραστηριοτήτων και ικανότητας για καθημερινές δραστηριότητες. Αναφέρουν επίσης κατάθλιψη, άγχος, απογοήτευση, ευερεθιστότητα. Ίσως αισθάνονται κουρασμένοι, αδύναμοι και με χαμηλά επίπεδα ενέργειας. Ο χρόνιος πόνος μπορεί να οδηγήσει σε απραξία, οικονομική ζημία, κοινωνική απομόνωση και πεσιμισμό( η αντίληψη ότι τα πράγματα θα πάνε άσχημα στο μέλλον). Όλα αυτά κάνουν τον πόνο χειρότερο. Αυτό είναι γνωστό ως ο φαύλος κύκλος του χρόνιου πόνου
Το πώς αντιλαμβάνεσαι τον πόνο σου μπορεί να προβλέψει κατά πόσο μπορείς να τα βγάλεις πέρα και κατά πόσο θα ωφεληθείς από τη θεραπεία. Το να έχεις μη ρεαλιστικές ή αρνητικές προσδοκίες οδηγεί σε περισσότερο πόνο και συναισθηματική φόρτιση. Το να σκέφτεσαι διαρκώς ότι ο πόνος θα χειροτερεύει και να εμμένεις στη σκέψη ότι μπορεί στο μέλλον να μην είσαι σε θέση να προσέξεις τον εαυτό σου μπορεί να κάνει τα πράγματα μόνο χειρότερα.
Οι ειδικοί του πόνου έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι ασθενείς που δεν είναι τόσο αγχώδεις, δεν προβληματίζονται , δεν θλίβονται, έχουν ισχυρή κοινωνική υποστήριξη και μια γενικότερη αισιόδοξη διάθεση, έχουν τη δυνατότητα να αποσπαστούν από τον πόνο , να διατηρήσουν μια αντικειμενική και αισιόδοξη προσδοκία για το μέλλον και να βρούνε διεξόδους στο πρόβλημα τους.