Γενικά
Τα οστεοπορωτικά κατάγματα σπονδύλων είναι αρκετά συχνά στον πληθυσμό και οφείλονται κυρίως σε οστεοπόρωση. Το πρόβλημα είναι ότι τα 2/3 σχεδόν αυτών παραμένουν αδιάγνωστα και αποδίδονται σε πόνο λόγω μυϊκοί σπασμού ή πόνο σπονδυλαρθρίτιδας λόγω του προχωρημένου της ηλικίας. Είναι πιο συχνά στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, κυρίως στις μεγάλες ηλικίες αλλά δεν αποκλείονται και νέοι άνθρωποι μεταξύ των 40 – 50 ετών.
Τα κατάγματα σπονδύλων λόγω οστεοπόρωσης συμβαίνουν ακόμη και με κινήσεις που προκαλούν μικρή επιβάρυνση ή τραυματισμό της σπονδυλικής στήλης, όπως το τέντωμα για το κλείσιμο ενός παραθύρου, ελαφρύ πέσιμο ή στροφή κατά την άρση βάρους. Σε περιπτώσεις προχωρημένης οστεοπόρωσης μπορεί να συμβούν και αυτόματα.
Ο τύπος του κατάγματος του σπονδυλικού σώματος που προκαλείται από την οστεοπόρωση λέγεται συμπιεστικό κάταγμα και ο σπόνδυλος χάνει 15-20% του ύψους του. Η συμπίεση συμβαίνει στο μπροστινό τμήμα του σώματος και ο σπόνδυλος αποκτά σφηνοειδή μορφή. Το οπίσθιο τμήμα του σπονδύλου δεν υφίσταται συνήθως παραμόρφωση και δεν ασκεί πίεση στο νωτιαίο μυελό και τις νευρικές ρίζες. Τα κατάγματα συμβαίνουν συνήθως στην κατώτερη θωρακική μοίρα 10ος – 12ος θωρακικός σπόνδυλος και πολύ σπάνια πάνω από τον 7ο θωρακικό, ενώ μπορεί να συμβούν και στην ανώτερη οσφυϊκή μοίρα κυρίως στον 1ο και 2ο σπόνδυλο.
Συμπτώματα
Τα οστεοπορωτικά κατάγματα σπονδύλων προκαλούν ξαφνικό, οξύ, έντονο πόνο που επιδεινώνεται με την παραμικρή κίνηση και εντοπίζεται στο κέντρο της σπονδυλικής στήλης, στο ύψος περίπου του κατάγματος και με πιθανή αντανάκλαση προς τα πλάγια του κορμού. Ο πόνος είναι συνήθως ανθεκτικός στη συνήθη αναλγητική αγωγή και επιμένει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω της ανάπτυξης συνοδού οιδήματος στο σώμα του σπονδύλου.
Σε περίπτωση που καθυστερήσει η διάγνωση και η θεραπεία τους, 4- 6 εβδομάδες μετά το συμβάν, ο πόνος γίνεται πιο ήπιος μεταπίπτει σε χρόνιο και εμφανίζεται παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης, απώλεια ύψους, κύφωση, συμπίεση ενδοκοιλιακών οργάνων, απώλεια μυϊκής μάζας και έκπτωση της αερόβιας ικανότητας λόγω της παρατεταμένης ακινητοποίησης.
Οι ασθενείς αυτοί, που είναι συνήθως ηλικιωμένοι, λαμβάνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα αντιφλεγμονώδη και άλλα αναλγητικά για να ανακουφιστούν και εμφανίζουν λόγω της αναγκαστικής ακινησίας επιπλοκές από το καρδιαγγειακό(αρτηριακή υπέρταση, οιδήματα καρδιακή ανεπάρκεια, φλεβοθρόμβωση, εμβολή), αναπνευστικό (ατελεκτασίες, αναπνευστική ανεπάρκεια) και γαστρεντερικό σύστημα(αιμορραγία, διάτρηση) και κινδυνεύουν ακόμη και από θάνατο.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό, την κλινική εξέταση και τον ακτινολογικό έλεγχο. Κάθε ασθενής με ιστορικό οστεοπόρωσης ,πάνω από 45 ετών, με ξαφνική έναρξη έντονου πόνου στην πλάτη ή τη μέση, που επιμένει μετά από λήψη αναλγητικών – αντιφλεγμονωδών πάνω από 3-4 ημέρες , πρέπει να θεωρείται ότι πιθανόν υπέστη συμπιεστικό κάταγμα και θα πρέπει να εξετάζεται εκτεταμένα μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου.
Χαρακτηριστικό κλινικό σημείο είναι η έντονη ευαισθησία κατά την πίεση της ακανθώδους απόφυσης του ύποπτου σπονδύλου.
Ενώ τα περισσότερα κατάγματα οστών αποκαλύπτονται με την απλή ακτινογραφία, αυτό δεν συμβαίνει συχνά με τα κατάγματα των σπονδυλικών σωμάτων. Η ακτινογραφία βάζει τη διάγνωση όταν δείχνει την απώλεια του ύψους του σπονδύλου και τη σφηνοειδή παραμόρφωση του. Αν όμως η συγκεκριμένη εξέταση γίνει σε πρώιμη φάση, όταν ακόμη ο σπόνδυλος δεν έχει παραμορφωθεί σημαντικά, η διάγνωση μπορεί να ξεφύγει.
Σε περίπτωση που το κάταγμα δεν αποδειχτεί με την απλή ακτινογραφία, πρέπει να ακολουθήσει μαγνητική τομογραφία η οποία βάζει τη διάγνωση του συμπιεστικού κατάγματος και αναδεικνύει την ύπαρξη οστικού οιδήματος, καθορίζοντας με αυτό τον τρόπο την παλαιότητα του κατάγματος.
Πάντα στη διαφοροδιάγνωση του οστεοπορωτικού κατάγματος σπονδύλου πρέπει να μπαίνει η πιθανότητα κακοήθους νόσου που προκαλεί σπονδυλική μετάσταση.
Καρκίνος και πολλαπλούν μυέλωμα θα πρέπει να διερευνώνται, ειδικά σε ασθενείς που παρουσιάζουν υπερασβεστιαιμία, μη εξηγήσιμη αναιμία, απώλεια βάρους και πρωτεϊνουρία
Θεραπεία
Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τη λήψη απλών αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων για την αντιμετώπιση του οιδήματος και του οξύ πόνου, προοδευτική κινητοποίηση και υποστήριξη του κορμού με ειδική ζώνη.
Αν ο πόνος επιμένει πάνω από 4-6 εβδομάδες, η δεν μπορεί να ελεγχθεί ικανοποιητικά, ή έχει συμβεί μεγάλη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης τότε πρέπει να εφαρμοστεί ανάλογα με τον ασθενή κάποια από τις παρακάτω ελάχιστα επεμβατικές θεραπείες
1. Σπονδυλοπλαστική
2. Κυφοπλαστική
3. Νευρόλυση με ραδιοσυχνότητα των αναστομωτικών κλάδων της συμπαθητικής αλυσίδας αμφοτερόπλευρα από τον σπόνδυλο που έχει υποστεί κάταγμα
Άρθρα Περιοδικών
Osteoporotic compression fractures of the spine; current options and considerations for treatment Kim DH, Vaccaro AR. Spine J. 2006 Sep-Oct;6(5):479-87 PMID: 16934715 Vertebral Compression Fractures in the Elderly. Old, Jerry; Calvert, Michelle. American Family Physician. January 1, 2004 What is osteoporosis? Christodoulou C, Cooper C. Postgrad Med J. 2003 Mar;79(929):133-8. PMID: 12697910 Treatment of painful osteoporotic or traumatic vertebral compression fractures by percutaneous vertebral augmentation procedures: a nonrandomized comparison between vertebroplasty and kyphoplasty. De Negri P, Tirri T, Paternoster G, Modano P. Clin J Pain. 2007 Jun;23(5):425-30 PMID: 17515741
Πηγές Ιατρικών Πληροφοριών
1. PAIN PRACTICE JOURNAL
2. BONICA”S MANAGEMENT OF PAIN
3. PAIN PHYSICIAN JOYRNAL
4. INTERVENTIONAL PAIN MANAGEMENT BOOK
5. NEUROMODULATION JOURNAL